PLAN B στα χρόνια του τζόγου.

Τις προάλλες εξηγούσα σε ένα φίλο μου, άνθρωπο του πνεύματος και της ουτοπίας, τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι τιμές των τροφίμων και κατά συνέπεια του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά.

Το έχω γράψει στο μπλογκ παλιότερα, η αγορά σήμερα κινείται με νοοτροπία καζίνου: οι παίκτες στοιχηματίζουν για τις μελλοντικές τιμές των εμπορευμάτων και αποκομίζουν τα κέρδη τους από την πραγματοποίηση της πρόβλεψής τους. Αυτό λέγεται παράγωγα.

Του έλεγα, λοιπόν, πως αν παίζουμε προβλέψεις αυτός κι εγώ, περιμένουμε να δούμε αν πέσαμε μέσα ώστε να πάμε ταμείο ή έξω οπότε πάμε στον κουβά. Αν, όμως, είσαι μεγάλος παράγοντας της διεθνούς οικονομικής σκηνής, «αν είσαι η Merrill Lynch» του είπα συγκεκριμένα, δεν κάθεσαι να περιμένεις το αποτέλεσμα του αγώνα, «πιάνεις» τους ποδοσφαιριστές ή τον διαιτητή ακόμα και στο ημίχρονο. Μόλις λίγο καιρό πριν, επιβλήθηκαν κυρώσεις σε ελβετικό οργανισμό που είχε καταφέρει να συγκεντρώσει απαιτήσεις που αντιστοιχούσαν στο 11% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και κανόνιζε το παιχνίδι δηλ. τις τιμές κατά τα κέφια της, δηλ. τα πονταρίσματά της.

Η Merrill Lynch (επενδυτική) αποδείχτηκε ατυχές παράδειγμα. Μόλις χτες ανακοινώθηκε η εξαγορά της από την Bank of America (εμπορική). Είχε προηγηθεί η κήρυξη πτώχευσης της Lehman Brothers (επενδυτική), που αφήνει στον αέρα 25.000 υπαλλήλους της και δεν ξέρω πόσους μετόχους κι επενδυτές.

Τη χρυσή δεκαετία του ‘90 τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ ανακοίνωναν με περηφάνια πως προτίθενται να ανοίξουν το εύρος των καταναλωτών που μπορούν να δανειστούν. Αυτό σημαίνει πως πουλούσαν στεγαστικά, επιχειρηματικά, κάρτες κι ό,τι άλλο μπορούσε να πουληθεί στον κάθε πικραμένο. Και ανίκανο να το επιστρέψει.

Μπλα μπλα μπλα μπλα, τα αδιέξοδα του καπιταλισμού. Παράγει περισσότερα από αυτά που μπορεί να διαθέσει και, εφόσον η αγοραστική δύναμη συμπιέζεται ώστε να αυξάνονται τα κέρδη, αναζητά διαρκώς καινούριους πελάτες (κορόιδα) κάνοντας πολέμους ή βαφτίζοντας φερέγγυους τους μπίχλες.

Τα ίδια γίνονται λίγο πολύ παγκοσμίως. Και θα έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε πως θα διαχειριστεί το σύστημα τη διαφαινόμενη κρίση που παίζεται πια με όρους τζόγου κι όχι ελεύθερης αγοράς. Ήδη, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανέλαβε να εθνικοποιήσει (παρντόν;) δυο άλλες στεγαστικές τράπεζες (Fsnnie Mae και Freddie Mac) που μας άφησαν γεια. Να εθνικοποιήσει λέμε τώρα, τι απέγινε η ελεύθερη οικονομία;

Δυσκολεύομαι, όμως, να πιστέψω πως όλα αυτά δεν τα είχαν προβλέψει οι διάφορες Merrill Lynch και Lehman Brothers. Το είχαν κάνει σίγουρα, αυτό που δε φαίνεται καθαρά, στα μάτια μου τουλάχιστον, είναι αν είχαν κάνει αυτό που λέμε plan B. Μεσοπρόθεσμο. Οι αραπάδες από τις φτωχογειτονιές προφανώς θα φάνε τα δάνεια που τόσο πρόθυμα τους παρέχουμε στο κρακ, εμείς τι θα κάνουμε μετά;

Ο καλός παίκτης στο καζίνο (λένε οι ειδικοί) σηκώνεται από το κάθισμά του την ώρα που κερδίζει. Αφήνει το τιπ στον κρουπιέρη, καληνυχτίζει και φεύγει να χαρεί τα κέρδη του. Αναμφισβήτητα, κάπως έτσι ξηγήθηκαν και οι μεμονωμένοι καλοί παίκτες των παραγώγων. Δε φαντάζομαι ότι έφυγαν, απλά άλλαξαν τραπέζι ή καζίνο.

Αυτό που μένει να δούμε είναι το plan B των τραπεζών και γενικά του παγκόσμιου κεφαλαίου (capital, you know). Έχουν επιβιώσει από ένα σκασμό κρίσεις, δεν είναι πρωτάρηδες. Απλώς έχω την αίσθηση πως πρώτη φορά αυτό το παιχνίδι παίζεται με τόσο στεγνά τζογαδόρικους κανόνες, δηλ. ουσιαστικά χωρίς κανόνες. Και δεν έχω καθόλου υπόψη μου αν έχουν προλάβει να το επεξεργαστούν οι θεωρητικοί, οι οικονομολόγοι, ώστε να έχουμε τουλάχιστον να βασιστούμε σε έρευνες και δεδομένα.

Μπλα μπλα μπλα μπλα, τα αδιέξοδα του καπιταλισμού. Φοβάμαι πως θα δυσκολευτούν να βρούνε νέους πελάτες (κορόιδα) στις υπάρχουσες αγορές. Και τότε;