Το τεκμήριο της αθωότητας

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ , Βρυξέλλες, 26.4.2006

ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛΟΣ Το τεκμήριο αθωότητας

Το τεκμήριο αθωότητας αναφέρεται στο άρθρο 6 παράγραφος 2 της ΕΣΔΑ -Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (δικαίωμα στη χρήση και απονομή δικαιοσύνης): «Παν πρόσωπον κατηγορούμενον επί αδικήματι τεκμαίρεται ότι είναι αθώον μέχρι της νομίμου αποδείξεως της ενοχής του» και στο άρθρο 48 του ΧΘΔΕΕ - Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τεκμήριο αθωότητας και δικαιώματα της υπεράσπισης): «1. Κάθε κατηγορούμενος τεκμαίρεται ότι είναι αθώος μέχρι αποδείξεως της ενοχής του σύμφωνα με το νόμο. 2. Διασφαλίζεται ο σεβασμός των δικαιωμάτων της υπεράσπισης σε κάθε κατηγορούμενο.»

Στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) διατυπώνονται οδηγίες σχετικά με τα συστατικά στοιχεία του τεκμηρίου αθωότητας. Αφορά μόνο πρόσωπα που «κατηγορούνται για ποινικό αδίκημα[12]». Ο κατηγορούμενος πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν να μην είχε διαπράξει κανένα αδίκημα έως ότου το κράτος, μέσω των διωκτικών αρχών, συγκεντρώσει επαρκείς αποδείξεις βάσει των οποίων ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο σχηματίζει πεποίθηση ότι είναι ένοχος. Το τεκμήριο αθωότητας «απαιτεί […] τα μέλη του δικαστηρίου να μην είναι προκατειλημμένα ότι ο κατηγορούμενος έχει διαπράξει την αξιόποινη πράξη για την οποία κατηγορείται»[13]. Δεν θα πρέπει να κηρύσσεται ένοχος από δικαστήριο προτού διαπιστωθεί η ενοχή του. Δεν θα πρέπει να προφυλακίζεται παρά μόνον αν υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι. Σε περίπτωση προφυλάκισης, θα πρέπει να του παρέχονται συνθήκες κράτησης σύμφωνες με την τεκμαιρόμενη αθωότητά του. Το βάρος της αποδείξεως της ενοχής του κατηγορουμένου έχει το κράτος και κάθε αμφιβολία είναι υπέρ του κατηγορουμένου. Ο τελευταίος πρέπει να είναι σε θέση να αρνηθεί να απαντήσει σε ερωτήσεις. Γενικότερα δεν θα πρέπει να αναμένεται να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία που τον ενοχοποιούν. Δεν θα πρέπει να δημευθούν περιουσιακά του στοιχεία χωρίς την τήρηση των κατάλληλων δικονομικών εγγυήσεων.

Σκέφτομαι την υπόθεση της παιδικής πορνογραφίας που «έχει συγκλονίσει το πανελλήνιο», όσο κι ένα σωρό άλλες αντίστοιχες που εμφανίζονται κατά καιρούς κι ύστερα εξαφανίζονται σαν να μην μας είχαν συγκλονίσει ποτέ (θυμίζω την υπόθεση του 2003).

Είναι τρομακτικό για ένα νήπιο ή ένα παιδί να έρχεται αντιμέτωπο με την ωμή σεξουαλικότητα. Πολύ τρομακτικό. Πιο τρομακτικό από τους δράκους, τα φαντάσματα και τους βρικόλακες. Γιατί είναι κάτι που δεν το ξέρει. Και δεν μπορεί να το καταλάβει. Το μυαλό του το εντάσσει στο φάσμα της βίας. Του προκαλεί εφιάλτες για όλη του τη ζωή. Δεν ξεχνιέται ποτέ.

Όμως…

Το να καταδικαστούν νομικά και ηθικά αυτοί οι άνθρωποι (ή τέρατα) είναι ένα θέμα. Το δικαίωμά τους στο τεκμήριο της αθωότητας είναι ένα άλλο. Γιατί υπάρχουν ορισμένες δικλείδες ασφαλείας στις σύγχρονες, ολοένα και πιο φασίζουσες κοινωνίες που πρέπει να κρατήσουμε με νύχια και δόντια.

Από την άλλη, υπάρχει -νομοθετικά κατοχυρωμένο κι αυτό, δεσμεύομαι να το βρω, τώρα δεν προλαβαίνω – το δικαίωμα του πολίτη να ενημερώνεται για τις διώξεις. Με ιδιαίτερη αναφορά σε τέτοιες «ευαίσθητες» υποθέσεις. Υπό την προϋπόθεση πως στη δημοσιοποίηση δεν θα αναφέρεται «ο παιδεραστής» ή «ο βιαστής» ή «ο δολοφόνος» αλλά «ο κατηγορούμενος, ο ύποπτος, ο φερόμενος ως…»

Κι αναρωτιέμαι: Η ελληνική κοινωνία, και η παγκόσμια as well, που ενημερώνεται από τον Αυτιά και τον Τριανταφυλλόπουλο και «συγκλονίζεται» με νέα υπόθεση ανά τριήμερο, είναι ώριμη να ξεχωρίσει τον ύποπτο, τον κατηγορούμενο, τον φερόμενο ως… από τον παιδεραστή, τον βιαστή, τον φονιά; Κι αν, μία στο εκατομμύριο, είναι αθώος; Κι αν αύριο βρεθώ εγώ στη θέση του γιατί πχ μια κάμερα-ρουφιάνος με "συνέλαβε" να δίνω μία τσίχλα σε ένα γυφτάκι;

(Παρομοίως, τηρουμένων των αναλογιών: Ο Βγενόπουλος μήνυσε τον Παπανδρέου και τον Τσίπρα γιατί τον είπαν απατεώνα. Δικαίωμά του. Αν τον «έχουν» είναι δική τους δουλειά να το αποδείξουν).

Και για το τέλος: Ο τζίρος από το εμπόριο πορνογραφικού υλικού με ανήλικους υπολογίζεται σε περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Περαστικά μας.